Herrialde aitzindari batzuetan aspaldi-aspaldian hasi ziren galdera horri erantzuten, hala nola Norvegian, Suedian eta Kanadan. Leku haietan abiarazitako ekimenek, gainera, genero-ikuspegia txertatuz hobetu dute zientziaren kalitatea, hala ikerketaren diseinuan nola emaitzen analisian. Gure herrialdean, berriz, duela gutxi plazaratu da galdera. Eta Nafarroan?

Ba, Zientziari eta Teknologiari buruzko gure Foru Legea , 2018an onetsi zen eta Europako nahiz estatuko ildo estrategikoen baitan dago. Honela dio hitzaurrean bertan: “genero ikuspegia zeharkako kategoria gisa txertatzen da ikerkuntza zientifikoan eta teknikoan, prozesuko alderdietan kontuan hartu beharrekoa emakumeen eta gizonen egiazko berdintasuna bermatzeko”.

Pentsa daiteke galdera hori ez dela egokia I+G+b arloko esparru batzuetan. Baina, gure iritziz, egokia da beti galdera hori egitea, bikaintasun zientifikoa erdietsi nahi badugu. Erantzunak, dena den, genero-ikuspegia aintzat hartuko duen ikerketa bat ekar dezake edo ez. Eta galdera hori zinez egiteko proposatu nahi diogu Nafarroako Berrikuntza Sistemari, esparru zientifiko-teknikoa ez baita genero-lerratzerik gabeko gune aseptiko bat.
Adibidez, lerratze horiek eraginik, animaliekin egiten diren oinarrizko ikerkuntza zientifiko gehienek arrak izaten dituzte ardatz, emeak baztertuta. Arren artean lortutako emaitzak emeengana ere orokortzen dira, inolako justifikaziorik gabe. Are gehiago, emakumeengan maizago gertatzen diren gaixotasun batzuen gaineko azterlanak animalia arrengan egiten dira.
Beste lerratze bat autoen eragin-testari dagokio.

Horretarako, probarako maniki estandarizatuak erabiltzen dira, baina gizon baten batez besteko neurri, pisu eta masan oinarrituak. Eta Adimen Artifizialean ere badaude genero arloko lerratzeak. Esate baterako, Apple, Google eta Amazon laguntzaile birtualen algoritmoek are gehiago indartzen dituzte genero-estereotipoak, NBEk berrikitan egindako txosten baten arabera.

Eta zer gertatzen da Nafarroan? Nafarroako Berrikuntza Sisteman (SINAI) aferari bere osoan heltzen badiogu, aitzindariak izateko beta izanen dugu gure komunitatean, hori bezalako gai berritzaile eta funtsezkoan.

ADItech Korporazio Teknologikoa irabazi-asmorik gabeko fundazio pribatua da, 2014an sortua. Zientziari eta Teknologiari buruzko 15/2018 Foru Legearekin bat, ADItech Korporazio Teknologikoak I+G+b arloko Nafarroako Sistemaren (SINAI) eragileen arteko koordinatzaile gisa dihardu, eragile horiek koordinatze aldera, eta zientziaren, teknologiaren eta enpresaren arteko harremana dinamizatzen ere bai. ADItech elkarlanean eta koordinazioan ari da Patronatuan kide diren SINAIko 10 eragileekin eta Nafarroako 21 enpresekin.

Deskargatu hemen Nafarroako I+G+b arloko Elkarlanerako Proiektuetan genero-ikuspegia aintzat hartzeko Gida.